توریسم روستایی یک پدیده بسیار قدیمی است. در این زمینه، ترنر^[۱۰] معتقد است گردشگری روستایی به عنوان یک فعالیت تفریحی- اجتماعی، ابتدا در نیمه دوم سده^ء هجدهم در انگلستان وسپس در اروپا ظاهر شد. قبل از آن هم مناطق روستایی برای فعالیت‌های تفریحی قرار گرفته بود، اما شرکت در این فعالیت‌­های تفریحی محدود به اقشار برتر جامعه بود. تا اوایل نیمه دوم قرن هیجدهم یعنی تا انقلاب صنعتی افراد نسبتاً کمی امکانات و یا حتی میل و تصمیم به سفر و گردشگری داشتند. مسافرت بسیار کند، سخت و اغلب یک مسئله خطرناک بود و مسافرت به روستا­ها یک مسئله دشوار بوده است. تا اینکه در دهه ۱۸۵۰، توسعه خطوط راه آهن، سراسر اروپا و آمریکا را به هم وصل کرده انقلاب صنعتی تحولات قابل توجهی در جوامع بشری به وجود­آورد و سبب توسعه^ء سریع شهر­ها شد. ماشین­‌های بخار، ماشین‌­های خودکار، تأسیسات مربوط به دیگ بخار توأم با کوره‌­های بلند، کارخانه‌­های ذوب و ریخته‌­گری در داخل شهر­ها ایجاد و توسعه یافت. پس از آن مرفولوژی شهری نیز در نتیجه انقلاب صنعتی و استقرار واحدهای تولید­ی دگرگون شد. تقاضا برای نیروی کارگری، نه تنها در افرایش جمعیت شهر­ها مؤثر افتاد، بلکه الگوهای سکونتگاهی را از حالت افقی به عمودی تغییر داد (قادری: ۱۳۸۲ ص: ۱۱۴). ‌به این ترتیب انقلاب صنعتی اگر چه سبب ایجاد برخی مسائل و مشکلات برای جوامع شهری و روستایی شد، ولی موجب گسترش راه ­ها و جاده­ها، وسایل حمل و نقل و توسعه ارتباطات هم در سطح محلی، ملی و بین الملل شد، که این خود موجب افزایش مسافرت­ها و تفریحات به نقاط مختلف جهان از جمله نواحی روستایی شد (رضوانی؛ ۱۳۸۷ ص: ۳۶).

همان‌ طور که گفته شد در بریتانیا و سایر کشورهای اروپایی، گردشگری روستایی در نیمه دوم سده هجدهم شکل گرفت. در این دوره گردشگری روستایی در شکل‌­های مختلف توسعه پیدا کرد به شکل گردشگری انبوه رسید. این توسعه، معلول عواملی نظیر، توسعه فناوری، افزایش اوقات فراغت و افزایش در­آمد قابل مصرف بود. (قادری، ۱۳۸۲ ص ۱۱۴در همان منبع ص ۳۶ ).

‌در بریتانیا و سایر کشور های اروپایی گردشگر روستایی در نیمه دوم قرن هیجدهم شکل گرفت. در این دوره گردشگر روستایی در شکل­های مختلف توسعه پیدا کرد و به شکل «گردشگر انبوه» رسید و این توسعه معلول عواملی نظیر، توسعه فن­آوری، افزایش اوقات فراغت و افزایش در­آمد قابل مصرف بود. اکر چه در ابتدا، تقاضا برای مسافرت و تفریح به نواحی روستایی از طرف مبدأ­های بزرگ شهری همانند شهر پراگ بود. اما بنظر می­رسد گردشگر روستایی از اروپای شرقی که بیشتر حالت روستایی داشت، آغاز شده (در دوره­ای از مسافرت شهر­نشینان با ویژگی­های اجتماعی و فرهنگی) تا از اوپای غربی ( مهدوی، ۱۳۸۳، ص۲۸ ).

در اواخر قرن هیجدهم سفر­های تفریحی که نقطه مقابل سفر­های تجارتی، مذهبی و تحصیلی بود در اروپا رایج شد و ویژگی این سفر­ها نیز تغییر کرد زیرا گردشگران طبقه متوسط که به سراسر اروپا سفر می­کردند افزایش یافته بود و هدف از این مسافرت­ها تحصیل نبود بلکه به منظور بازدید از مناطق دیدنی سفر می­کردند (منشی زاده و نصیری،۱۳۸۱ ، ص۵۱ در ، مهدوی، ۱۳۸۳ ص ۲۹ ).

در قرن نوزدهم گسترش خطوط راه آهن، دسترسی به مناطق روستایی را برای افراد زیادی فرآهم کرد و شروع توسعه صنعت گردشگر سبب گسترش گردشگر روستایی شد. در قرن بیستم، نه تنها تقاضا برای گردشگر روستایی رشد سریعی پیدا کرد، بلکه محدوده فعالیت آن نیز متنوع شد. در فاصله بین جنگ­های جهانی دوم، بسیاری از مردم برای اولین بار از تعطیلاتی بهره مند شدند که هزینه آن پرداخت می­شد و به دلیل توسعه حمل و نقل و سهولت جابجایی راهیابی به روستا آسان شد. در این دوره طبقه متوسط جامعه در گردشگر روستایی کشور خودشان شرکت می­کردند، در حالی که ثروتمندان از گردشگر خارج از کشور بهره می­بردند (رضوانی، ۱۳۸۷، ص ۳۷).

شاید بیشترین تقاضای گردشگر روستایی از سال ۱۹۴۵ اتفاق افتاد که به طور کلی باعث رشد تقاضا در کلیه زمینه ­های گردشگری شد و به تبع آن تقاضا گردشگر روستایی نیز افزایش یافت. و به طور کلی مهمترین عامل موثردر زمینه توسعه گردشگر روستایی، افزایش سریع مالکیت خودرو بود. در بریتانیا سال ۱۹۳۹ تنها دو میلیون اتومبیل در جاده­ها رفت­و­آمد می­کرد که این میزان در دهه ۱۹۹۰ به ۲۲ میلیون دستگاه افزایش یافت، و حجم زیادی از مردم براحتی می­توانستند از حومه­­های شهری بازدید کنند. برای مثال تعداد مسافرت­های روزانه به حومه­های شهری (روستا­های نزدیک شهر) در تعطیلات پایان هفته فصل تابستان در بریتانیا بین سال های ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۷ تقریبا دو برابر شد (قادری، ۱۳۸۲، ص ۱۱۶ در مهدوی،۱۳۸۲، ص۳۰).

امروزه در بسیاری از کشورهای جهان توریسم روستایی توجه تعداد زیادی از گردشگران را به خود جلب ‌کرده‌است و به عنوان یکی از مردمی‌ترین اشکال توریسم به شمار می‌آید. چنان که ‌بر اساس گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)^[11] در ایالت متحده آمریکا در سال ۱۹۹۳ بیشتر از ۷۰ درصد جمعیت این کشور از انواع تفریحات روستایی برخوردار گردیده‌اند و در بیشتر کشورهای صنعتی جهان نیز چنین وضعیتی وجود دارد. ‌بر اساس بررسی­‌های شبکه تفریحی روستا (CRN)^[12] سال ۱۹۹۴ در انگلستان، تعداد افرادی که به طور روزانه در سال ۱۹۹۳ از مناطق روستایی بازدید کرده بودند بیش از ۹۰۰ میلیون نفر بالغ گردیده است (منشی‌زاده و نصیری: ۱۳۸۱ ص۱، همان منبع ص ۳۰).

۲-۲-۲-۲ -پیشینه تاریخی گردشگر روستایی در ایران

ایران یکی از ده کانون مهم شکل‌گیری تمدن بشری در جهان بوده است و نخستین آثار مدنیت که در این سرزمین کشف شده به هزاره پنجم پیش ازمیلاد مسیح تعلق دارد (WTO در محلاتی، ۱۳۸۰ص: ۲۷۰ در مهدوی، ۱۳۸۲ ص۳۰).

سرزمین ایران با آثار تاریخی، هنری و میراث­های فرهنگی خود به طور قطعی برای جهانگردان عهد قدیم بهترین مقصد محسوب می­شد (رضوانی، ۱۳۸۲، ص ۱۸۹).

چنانچه ورود آریایی­ها در هزاره دوم پیش از میلاد ‌به این کشور و حکومت عیلامی­ها، ماد­ها، هخامنشیان، ساسانیان و … حکایت از ایجاد تمدن پربار و دیرینه در این سرزمین دارد. در عین حال این کشور در طی دوره‌­های مختلف مورد توجه بسیاری از افراد بوده که به منظور­های خاصی از جمله تجارت و داد­و­سند، تفریحی، فرهنگی و … به آن مسافرت می‌­کرده‌اند و همینطور وجود رسوم­های مختلف در این کشور از جمله پناه بردن به طبیعت در ایام مختلف سال به صورت دسته جمعی و گروهی نشان از وجود روحیه گردش و تفریح را در بین مردم این سرزمین داشته است (مهدوی، ۱۳۸۲، صص ۳۰ و۳۱).

در ایران پس از اسلام ‌بر اساس توصیه و تأکید قرآن کریم، نهج البلاغه، روایات و احادیث ائمه (ع) و بزرگان دین، مسلمانان به گردشگری و جهانگردی تشویق و ترغیب ‌شده‌اند. به همین دلیل ‌می‌توان گفت که اسلام تأثیر به سزایی در گردشگری و نحوه مسافرت در ایران داشته است. در این دوره سیاحان زیاد
ی به ایران سفر کرده و از مناطق از جمله نواحی روستایی و عشایری این سرزمین دیدن کرده ­اند، که در کتب تاریخی و سفر نامه­ های مختلف به آن اشاره شده است.