۱۴-۲- اجزاء تشکل دهنده مدل ABC
بدلیل اهمیت دیدگاه های طرح شده در مورد سیستم ABC، در این قسمت اجزاء تشکیل دهنده این سیستم و چگونگی ارتباط آنها بر حسب دیدگاه تخصیص هزینه و دیدگاه فرآیندی مطرح می شود.
۱-۱۴-۲-اجزا دیدگاه تخصیص هزینه
روش تخصیص هزینه بیان کننده جنبه اقتصادی ازفعالیتهای سازمانی است. استفاده از این روش منجر به ایجاد اطلاعات مفیدی برای تصمیمات کلیدی در سازمان می شود. بکارگیری این دیدگاه از سیستم ABC مستلزم معرفی و شناسایی عناصر تشکیلدهنده آن می باشد. شکل شماره(۳-۴)، عناصر تشکیل دهنده دید گاه تخصیص هزینه را نشان می دهد. این عناصر عبارتند از:
۱- منابع ۵- حوزه هزینه فعالیت
۲- محرک منابع ۶ - مرکز فعالیت
۳ - عناصر هزینه ۷ - محرک فعالیت
۴- فعالیتها ۸-هدف هزینه
برای درک بهتر عناصر تشکیل دهنده این دیدگاه و مکانیزم عملکرد آن، به تشریح این عناصر می پردازیم.
۱-۱۴-۲-منابع[۲۲]
منابع عناصر اقتصادی است که جهت انجام فعالیتها مصرف می گردد. آنها در واقع منشاء ایجاد هزینه هستند. منابع در بخش آموزشی و سیستم دانشگاه شامل اساتید و اعضای هیئت علمی، کارکنان و نیروهای بخشهای مختلف، آزمایشگاهها، کارگاههای آموزشی وغیره است.
۲-۱۴-۲-محرک منابع [۲۳]
محرک منابع ایجاد کننده ارتباط بین منابع و فعالیتها است. و با استفاده ازآن، منابع موجود در هر قسمت به فعالیتها تسهیم می شود. در سیستم ABC تعیین محرک منابع برای تسهیم هزینه ها، یک امر مهم و اساسی است. به عنوان مثال برای تسهیم هزینه های بخش رایولوؤی می توان از مبنای “تعداد تخت روز”استفاده کرد.
۳-۱۴-۲-عنصر هزینه [۲۴]
عنصر هزینه کوچکترین جزء تشکیل دهنده یک فعالیت است و تعیین کننده منابعی است که توسط هر فعالیت مصرف می شود. یک فعالیت ممکن است از عناصر هزینه متفاوتی تشکیل شده باشد.شناخت عناصر تشکیل دهنده یک فعالیت می تواند کمک زیادی به بهبود و کارآیی فعالیتها از طریق حذف فعالیتها و عناصر هزینه اضافی فراهم کند.
دیدگاه تخصیص هزینه
منابع سازمانی
محرک منابع
دیدگاه فرآیندی
فعالیتها
سنجش عملکرد
مبنای هزینه
محرک فعالیت
هدف هزینه
شکل شماره(۳-۴) اجزاء تشکیل دهنده دیدگاه دوبعدی سیستم ABC
منبع:(Turny,P”Activity Based Costing”Kogan Page,1997)
۴-۱۴-۲-فعالیتها[۲۵]
فعالیتها اجزاء تشکیل دهنده کار می باشند و در واقع هر سازمان از مجموعه ای از فعالیتها تشکیل شده است. در سیستم ABC، فعالیتها با مصرف منابع باعث دستیابی به هدف هزینه می شوند. فعالیتها در سازمانها ممکن است با هم متفاوت باشند. این تفاوت عمدتا ناشی از تنوع وظایف و ماموریتهای سازمان، میزان استفاده و کاربردهای تکنولوژی، اندازه سازمان و روش آن می باشد.در سازمانهای بزرگ، ممکن است برای انجام هر فعالیت یک واحد جداگانه تعریف گردد، اما در سازمانهای کوچک ممکن است فعالیتها ادغام گردد و یک فعالیت واحد را تشکیل دهند. روش و دیدگاه سازمانها نیز در تعیین نوع فعالیتها و اندازه آن موثر می باشد.
بنابراین بکارگیری دیدگاه های متفاوت، نیاز به فعالیتهای خاص آن را ایجاب می کند. با این توضیح می توان نتیجه گرفت که:
۱- فعالیتها از یک سازمان تا سازمان دیگری با هم متفاوت است، چون آنها ممکن است از نظر ماموریت، اندازه، تکنولوژی و روش با هم متفاوت باشند.
۲- فعالیتها در سازمانهای بزرگ در داخل وظایف تعریف شده که دارای شرح شغلهای مدون و از قبل تعیین شده، گروه بندی شده اند، در حالیکه در سازمانهای کوچک در سازمان پراکند می باشند و یک فرد ممکن است چندین فعالیت را با هم انجام دهد.
۳- فعالیتها در سازمانهای جدید وپیشرفته در داخل کار گنجانده شده است و انجام آن به کارکنان خطی واگذار می شود. اما در سازمانهای سنتی برای انجام هر فعالیت یک شغل تعریف شده، وجود دارد و معمولا برای انجام آن یک فرد خاص انتخاب شده و آموزش می بیند.
۵-۱۴-۲-حوزه هزینه [۲۶]
حوزه هزینه، نشان دهنده مجموع هزینه عناصر تشکیل دهنده برای انجام یک فعالیت است. عناصر موجود در حوزه هزینه هدایت کننده فعالیتهای جزئی برای انجام فعالیت اصلی است. جمع آوری عناصر هزینه در یک حوزه فعالیت این امکان را فراهم می کند، که حوزه هایی که هزینه بالاتری دارند در اولویت بهبود روش جهت کاهش هزینه ها قرار گیرند. چون فعالیتهای با حوزه هزینه بیشتر، فرصتهای بالقوه زیادتری برای کاهش هزینه ها نسبت به فعالیتهای با حوزه هزینه کمتر دارند.
