اصلاحات قانون ازدواج با فرزندخوانده
یکی از مواد پرجنجال قانون جدید فرزندخواندگی ماده 27 است که ابتدا به ممنوعیت ازدواج پدرخوانده با فرزند خوانده اشاره کرده بود که با ایراد شورای نگهبان، به این صورت اصلاح شد که “ازدواج چه در زمان حضانت و چه بعد از آن بین سرپرست و فرزندخوانده ممنوع است؛ مگر آنکه دادگاه صالح پس از اخذ نظر مشورتی سازمان، این امر را به مصلحت فرزندخوانده تشخیص دهد.” به نظر می‌رسد این ماده و تبصره اصلاحی آن را از دو جهت می‌توان مورد توجه قرار داد؛ یکی افکار عمومی‌و قشر عامه مردم که از فقه سررشته‌ای ندارند و دلیل این ماده قانونی را نمی‌دانند و با موج رسانه‌ای پیش آمده روبرو شده و می‌گویند مگر می‌شود انسان با دختری که چندین سال در آغوش خود بزرگ کرده ازدواج کند؟، و از طرف دیگر با نگاه فقهی اگر بنگریم همین که در ابتدا ماده اشاره به ممنوعیت ازدواج شده، خودش محل اشکال است؛ چون با توجه به فقه شیعه فرزندخوانده جزء محارم به حساب نمی‌آید و در نتیجه آنها می‌توانند با هم ازدواج کنند (نوریان 1392، 18).
اصولاً شرع اموری را می‌پذیرد که عقل تأیید می‌کند و علاوه بر این، مسائل شرعی باید عقلی بوده و ازطرفی عرف هم آن را بپذیرد. پیامبر هنگام ابلاغ رسالت بسیاری از مسائل عرفی را مورد تأیید قرار داد و بسیاری از عقود را پذیرفت؛ مثلاً از انواع ازدواج دو نوع آن را پذیرفت و بقیه را رد کرد. لذا اسلام دینی است که در ابتدا با عقلانیت وارد شد و به همین خاطر هم محبوب است و از طرفی همیشه برای تمام مسائل جامعه راه‌حل ارائه کرده است (کاظمی 1392، 9).
2-9- 3 - اقامت سرپرست
یکی دیگر از تغییراتی که قانون جدید دارد، حذف شرط اقامت در ایران برای خانواده خواهان سرپرستی است که با نظرات منفی و مثبتی مواجهه شده است.
در قانون 53 فقط افرادی که مقیم ایران بودند می‌توانستند اقدام به فرزندخواندگی کنند که این امر مشکل ایجاد کرده و باعث می‌شد خانواده‌های خواهان فرزند از یک سری حقوق محروم و کودک نیز از داشتن خانواده محروم شود. همچنین از سویی در مباحث حقوق شهروندی و بشری رویکرد بر این است که تا جاییکه دولت‌ها کنترل کلی دارند نه کنترل مؤثر، موازین حقوق بشر را رعایت کنند. به همین خاطر در تفسیر ماده 4 حقوق مدنی- سیاسی این مورد هم شامل افراد مقیم و هم افراد غیرمقیم شده و موازین حقوق بشر باید در مورد همه اجرا شود. براین مبنا این ماده اصلاح شد(کاظمی 1392، 10). این اصلاح خوب به نظر می‌رسد، البته منوط بر این که نظارت خوبی بر آن صورت گیرد که این نظارت از طریق کنسول‌گری‌ها محقق می‌شود.
2-9-4- مـادرخوانده شدن دختران مجرد
براساس آمارهای سازمان بهزیستی درحال حاضر فقط 18 درصد کودکان بی سرپرست تحت پوشش این سازمان شرایط واگذاری به خانواده ها را دارند در حالی که در صورت تصویب قانون جدید شرایط واگذاری 50 درصد کودکان فراهم می‌شود.
در حال حاضر 9 هزار و 500 کودک در مراکز و خانه های کودک تحت پوشش سازمان بهزیستی نگهداری می‌شوند که در شرایط فعلی فقط 18 درصد کودکان شرایط داشتن سرپرست دائم و فرزند خوانده شدن را دارند.
۳۸ سال از زمانی که قانون قبلی فرزندخواندگی تصویب شده، گذشته است و با وجود این قانون خانواده‌هایی که تمایل به قبول سرپرستی یک کودک را دارند، باید از هفت‌خوان رستم می‌گذشتند. متاهل بودن و بچه‌دار نشدن در صورت گذشتن ۵ سال از زندگی مشترک، تنها بخشی از شروطی است که به تمام داوطلبان اجازه فرزنددار شدن را نمی‌دهد. علاوه بر آن، پیش از این زنان مجرد تنها می‌توانستند به‌عنوان حامی، هزینه‌های پرورش کودکان را تقبل کنند و با گرفتن یک شماره حساب از بهزیستی، هزینه زندگی و تحصیلات آنها را بپردازند؛ اما در ماه‌های اخیر بر اساس پیشنهاد سازمان بهزیستی، مسئولان برای کم کردن تنش‌های واگذاری فرزند به خانواده‌های متقاضی، طرح جدیدی را برای حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست تحت حمایت بهزیستی برای بررسی به مجلس فرستاده‌اند که یکی از موارد دیگر چالش‌برانگیز آن مربوط به دختران مجرد بالای ۳۵ سال است که اجازه دارند درخواست فرزندخواندگی بدهند.
البته اینجا باید بنا را گذاشت بر مصلحت طفل؛ چون به هر حال بزرگ شدن طفل در کنار یک زن و زندگی با او بهتر از حضور او در بهزیستی است. در تفسیر ماده 10 قانون اساسی وقتی صحبت از خانواده می‌شود، منظور یک خانواده طبیعی است که شامل حداقل یک زن وشوهر باشد.
تحولات قانون جدید فرزندخواندگی نسبت به قانون قدیم در ایران
