• • روحیه انتقادی

• • آرامش و آسودگی خیال

• • توانایی برقراری ارتباط عمیق و صمیمانه

  

• • شهامت

• • قدرت

• • جلب حس اعتماد و اطمینان دیگران

• مسئولیت­ پذیری و توانایی سازمان دادن به فعالیت­های گوناگون و حساسیت به مسائل و مشکلات اجتماعی (کیم، ۲۰۱۱).

۵-۲-۱-۲- نقش خلاقیت در بهره ­وری سازمان و توسعه نیروی انسانی

هرچند عوامل متعدد و درهم بافته­ای باعث می­شوند تا بهره­و­ری یک سازمان افزایش یافته و در سطح دلخواه نیز ثابت باقی بماند همچون ارزیابی عملکرد کارکنان و انتخاب افراد مناسب و متعهد در تصدی پست­های مدیریت و دوره ­های آموزشی مفید؛ همسویی اهداف سازمان و اهداف کارکنان و هم­خوانـــی تحلیــل مشاغل و ویژگــــی­های شخصیتی شغــل (شناختی– هیجانی و رفتاری) ایجاد انگیزش و بالا بردن کیفیت کاری ایجاد رضایت شغلی و پائین آوردن فشار روانی در سازمان و ایجاد محیط فرهنگی مناسب از دیگر عوامل مؤثر در بهره وری بوده و با این رویکرد آموزش خلاقیت و نوآوری می ­تواند در کلیه این عوامل تأثیرات مثبت نهاده و طبق فرایند حل خلاق مسئله در شرایط ایده آل شامل مراحل (حقیقت­یابی، ایده­یابی و راه ­حل­یابی).

• • حقیقت­یابی: تشخیص مشکل بنیادی از مشکلات حاشیه­ای و زائیده مشکلات اصلی

• • ایده­یابی: ایده­های جدید و انگیزه­ های نو و مغایر با عادات و انتظارات

• • راه ­حل­یابی: انتخاب کم هزینه­ترین و سریع­ترین راه برای رسیدن به هدف

سازمان می ­تواند با حل مسائل مربوط به هر یک از عوامل ذکر شده با تغییرات وارده به سیستم همسو شده و به هدف بهره ­وری بیشتر دست یابد.

حال اگر مطلب فوق را به صورت معادله زیر نشان دهیم:

نوآوری + بهره ­وری= بهبود مستمر عملکرد

مشاهده می­ شود خلاقیت و به موجب آن دستیابی به نوآوری و بالا رفتن اثر بخشی و کارایی (بهره ­وری نیروی انسانی) می ­تواند جهت حرکت سازمان را نسبت به تغییرات جهانی هم محور و به سمت توسعه ملی بالنده سازد (فورد و جیویا^[۱۶]، ۱۹۹۵).

۶-۲-۱-۲- انگیزش و خلاقیت و بهبود عملکرد

هر گونه تغییر و تحولی را که تأثیرات مثبت داشته باشد بهبود می­نامیم. تغییر و بهبود را در دو شکل کلی ‌می‌توان دید یکی تغییرات و اصلاحات جزئی که باKailzen و یا تحول دائمی معروف است و دیگری اصلاحات و تغییرات کلی و وسیع که به نوآوری معروف می‌باشد. هرگاه نوآوری همراه با کایزن باشد در طی زمان استانداردهای جدید بالاتر از استانداردهای قبلی قرار می­ گیرند و نمودار بهره ­وری به صورت تشویقی دیده می­ شود که نشان دهنده بهبود عملکرد در سیستم است.

نوآوری + بهره ­وری = بهبود عملکرد و یا کیفیت مستمر

تغییر عامل مهم انگیزش است و نیاز به راه ­حل­یابی در منشاء تغییرات خلق الساعه خلاقیت به بار ‌می‌آورد. حرکت از حالت فشار به رضایت باعث نوعی آرامش مطلوب می­ شود که خود بستر تغییر و زمینه­ ساز خلاقیت­های بعدی است.

بهبود اقتصادی هر کشور هنگامی آغاز می­ شود که خواهان عملکرد بالایی باشد این بهبود عملکرد چیزی است که کشورهای جهان به آن نیاز دارند (فورد و جیویا، ۱۹۹۵).

۷-۲-۱-۲- آموزش عمومی خلاقیت سازمانی

آموزش اساسی­تری جنبه توسعه منابع انسانی به شمار می­رود. با توجه به زمینه اثر آموزش­ها، آن­ها را به دو بخش تقسیم ‌می‌کنند:

• • آموزش­های اختصاصی: که موجب ارتقای کیفی و کمی توان فرد آموزش گیرنده در زمینه مشخص می­گردد مانند رشته‌های فنی و حرفه ای.

• آموزش­های عمومی: آن بخش را دربر ‌می‌گیرد که در مجموعه فعالیت­های فرد یا حداقل بخشی از آن­ها اثر مثبت می­ گذارد و تکنیک­ها و تمرینات تقویت حافظه، تندخوانی و خلاقیت از آن جمله­اند (میرمیران، ۱۳۸۴).

در جهان امروز هر ملتی با تقویت خلاقیت سعی در افزایش سرعت پیشرفت و مشکل­گشایی هر چه سریع­تر دارد. در چنین شرایطی زمینه وسیع و در عین حال اساسی پیشرفت در جنبه­ های گوناگون تمدن و فرهنگ، خلاقیت و نوآوری است که لازم است سریعاً فعالیت در زمینه افزایش آن توسعه یابد. به­ طور کلی هدف از آموزش خلاقیت شامل مراحل زیر است:

• • شناخت فراگیران از استعداد خلاقیت

• • پی بردن به استعداد خلاقیت در خویشتن

• • اعتقاد به رشد استعداد خلاقیت و سعی در جهت آن

• به کار گیری توان خلاقیت در حل مسائل ومشکلات زندگی (میرمیران، ۱۳۸۴).

۸-۲-۱-۲- شرایط ایجاد خلاقیت سازمانی

• • فضای خلاق: یکی از راه­های مهم ظهور نوآوری به وجود آوردن فضای محرک خلاقیت است .به­ کارگیری سیستم مدیریت استعداد TMS ابزار مؤثری در سازمان به شمار می­رود. کشف ، جذب ، حفظ و اداره و مدیریت استعدادها از عناصر اصلی این مدیریت است.

• • دادن وقت و آزادی فکر برای خلاقیت: برقراری سیستم پیشنهادات و تقویت نظرات و عقاید جدید و ارزش قائل شدن برای افراد خلاق و سخت­کوش (قهرمانان آرام).

• • ایجاد روابط گروهی و استفاده از سینرژی و شهود در گروه

• • ایجاد فضاهایی برای سرگرمی­های ایده ساز

• • ورق زدن کتاب­ها و مجلات و مسائل مطرح در بین جوانان جامعه

• • پیاده­روی به­ صورت فردی که نوعی آرامش فکری به­دنبال دارد و در آن تداعی آزاد ذهنی انجام شده افکار و ایده­های نو پیامد آن است.

• موسیقی مناسب اثر خارق العاده­ای در تراوش افکار داشته و تصویرسازی ذهن را فعال می­ کند و از آن ‌می‌توان در فضاهای هنری و آموزشی جهت تراوش خلاقیت اشخاص بهره جست (میرمیران، ۱۳۸۴).

۹-۲-۱-۲- تکنیک­های خلاقیت

۱-۹-۲-۱-۲- تکنیک چرا

این تکنیک هم برای حل مسائل و هم برای ایده­یابی و ایده­پردازی به­کار می­رود. برای شناسایی و تعریف درست مسئله ‌می‌توان از این تکنیک استفاده کرد. سپس ایده­های جدیدی در رابطه با موضوع به دست می­آیند و چرای دیگری مطرح می­ شود و باید توجه داشت که سوالات تا آن­جا ادامه پیدا می­ کند که به یک بصیرت و بینش برسیم و یا در یک باتلاق فرو رویم. این تکنیک را ‌می‌توان با تکنیک سؤالات ایده برانگیز ترکیب نمود (حسینی، ۱۳۷۸).

۲-۹-۲-۱-۲- تکنیک یورش فکری^[۱۷]

این تکنیک را نخستین بار دکتر آلکس آزبورن مطرح کرد و چنان مورد استفاده و استقبال مردم و سازمان­ها در غرب قرا گرفته که جزئی از زندگی آنان شده است. یورش فکری در واژه نامه بین‌المللی «وبستر» چنین تعریف شده است: اجرای یک تکنیک گردهمایی که از طریق آن گروهی می­کوشند راه­حلی برای یک مسئله بخصوص با انباشتن تمام ایده­هایی که به­وسیله اعضاء ارائه می­گردد بیابند.

در این تکنیک تمام شرکت­ کنندگان به ایده­یابی در محیطی که مؤکداً خالی از عوامل بازدارنده است هدایت می­شوند و همین روحیه آزاد منجر به آن­چه که ‌می‌توان آن­را ایده­های خارق­العاده نامید می­گردد.

چهار قانون اساسی در این تکنیک ذکر می شود:

1. 1. انتقاد ممنوع

1. 1. چرخش آزاد و جسارت طرح ایده­های خارج از ذهن با استقبال روبرو می­ شود

1. کمیت ایده­ ها مورد نظر است

ترکیبات ایده­ ها و اصلاح آن (حسینی، ۱۳۷۸).

۳-۹-۲-۱-۲- تکنیک شش کلاه فکری