تَغِیــِرمَــدَرِیْ سِـرْکَـهْ وَشِــرابْ
حُبـِتْ مَکــَرُوگُنَـاه وَ ثــوْابْ
۱) ترجمه بیت: خدایا! همان گونه که سرکه به شراب تبدیل میشود، حب و دوست داشتنت گناه را به ثواب تبدیل می کند. « منظور کرم ولطف الهی است و نیز خاصیت مُبدِل بودن حُب الهی است». (نظر استاد سپه وندی)
۲) نکات بلاغی: شراب باصواب قافیه، سرکه باشراب متضاد، گُناه باصُوْاب تضاد، حب باصُوْاب تناسب، «تشبیه تمثیل دارد: همان طور که سرکه را مبدل به شراب میکنی، توان آن را داری که با دوستی خود گناه ما را تبدیل به ثواب کنی» (نظر استاد سپه وندی)
۳) شرح مفاهیم عرفانی: خدایا همان گونه که سرکه به شراب بدل میگردد دوستی تو گناهان را به ثواب بدل میکند. شراب: «تجلی مخصوص سالکان مجذوب است می تجلی مجذوب سالک است، وآن را برآتش محبت و برصفوت عشق عالم افروز اطلاق نموده اند، و بر تجلی ذاتی که مقتضای قوس تنزلات بود». (سلیمانی،۳۶۶:۱۳۹۰)
| گر خطا گفتیم اصلاحش تو کن | مصلحی تو ای تو سلطانِ سخن | |
| (مثنوی۲/۶۹۸) | ||
| کار تو تبدیل اَعیان و عطا | کارِ من سهوست و نسیان و خطا | |
| (مثنوی۵/۷۸۱) | ||
| اِسْتِبْـعَــادَ مَکِــیِن ژَ اَهْــلِ بِهِــشْت | پِی خَواسْتِ هَرْمِلَتْ مُوجُود بِیِنْ گِشت |
۱) ترجمه بیت: از اهل بهشت طلب بندگی می کنی، و بدنبال درخواست اهل بهشت آیین ودین وشریعت ها را به وجود آوردی.
۲) نکات بلاغی: گِشت با بهشت قافیه، گِشت: تمام، کل.
| ملتِ عشـق ازهمه دیـن هاجـداست | عاشقان را ملت ومذهب خداست | |
| (مثنوی۲/۱۷۸۴) | ||
| گَــرْعَبــْدِ طِلــَبْ کِـرْدِ دُنْیـَا ژَ مُولَا | مُـوجُــودِ مَـاوْ پَرِیِشْ طَــرِیْــقِ اَوْلَی |
۱) ترجمه بیت: اگربنده ای از مولا و سرور خود دنیا را بخواهد بوجود خواهد آورد، امّا به خاطر او به شایسته ترین روش آن را به وجود می آورد.
۲) نکات بلاغی: مولا با اولی: کلمه قافیه است، «تلمیح به حدیث حضرت رسول الله دارد که میفرماید: «أَلدُّنیاخُضْرَهٌ حُلْوَهٌ، مَنِ اکْتَسَبَ فیهامالاًمِنْ حَلِّهِ وَأَنْفَقَهُ فی حَقِّهِ أَثابَهُ اللهُ عَلَیْهِ، وَأَوْرَدَهُ جَنَّتَهُ» دنیا سرسبز و شیرین است. هرکسی دردنیا ثروتی ازحلال آن به دست آورد وآن را درست هزینه نماید، خدا به اوپاداش میدهد، و او را به بهشت خود در می آورد». (نهج الفصاحه، ۱۳۸۳: ۳۰۴)
۳) شرح مفاهیم عرفانی: دنیا: «در برابر آخرت و به دیدهی عارفان دلبستگی به آن از جمله مهالک است، حضرت امیر فرمودند: دنیا خانه کسی است که او را خانه ای نباشد، و مال کسی است که او را مالی نباشد. باباطاهر گوید: دنیا صورت آخرت است و جمیع آنچه در آخرت است در دنیا مشهود است». (سجادی جعفر، ۱۳۸۹: ۳۹۳)
