الف- بانکداری الکترونیکی مصرف کننده (در سطح بانکداری الکترونیکی سطح مشتری)

ب- بانکداری الکترونیکی بین بانک

ج- کارت های پلاستیکی بانکی

۱-۲-۱۴- زیر‌ساخت‌های بانکداری

• ۱-۲-۱۴-۱- زیر ساخت های فناوری سیستم پرداخت الکترونیکی

یکی از پیش نیازهای ایجاد سیستم پرداخت الکترونیکی، زیر ساخت های فناوری می‌باشد، این زیرساخت ها در حقیقت همان زیر ساخت های لازم برای تجارت الکترونیکی و بانکداری الکترونیکی می‌باشند که مهمترین آن ها شامل: امکانات مخابراتی پیشرفته، امکان دسترسی به سیستم های ماهواره، شبکه برق مطمئن، امکانات سخت افزاری رایانه ای، فراهم کنندگان خدمات اینترنت (ISP) و امکان دسترسی همگان به اینترنت می‌باشد.

علاوه بر موارد فوق سیستم های حمل و نقل کارا (زمینی،ریلی ،هوایی، دریایی)، پست پیشرفته، مؤسسات بیمه توسعه یافته نیز در گسترش سیستم های پرداخت الکترونیکی مؤثر می‌باشند(Putland & Tsapakiis 1997.p.62).

• ۱-۲-۱۴-۲- زیر ساخت های قانونی لازم برای سیستم های پرداخت الکترونیکی:

یک سیستم پرداخت تنها زمانی می‌تواند به طور موفقیت آمیزی مورداستفاده قرار گیرد که در یک محیط قانونی امن اجرا شود.زمانی که یک سیستم پرداخت الکترونیکی مشخص و تعریف شده باشد،باید طرفین اعتماد و اطمینان داشته باشند که حقوقشان ضایع نمی شود و اگر اشتباهی صورت پذیرد از لحاظ قانونی قابل رفع است.ساختار سیستم قانونی خاص و همچنین سیستمی که عناصر سیستم پرداخت الکترونیکی را اداره و کنترل می‌کند بسیار حائز اهمیت می‌باشد.معمولاً از دو مکانیزم قانونی استفاده می شود ، یک مکانیزم دارای چهارچوب قانونی بسیار قوی و محکم می‌باشد بدین ترتیب که برای تمامی موارد ممکن همراه با جزئیات مربوط ،حدود اختیارات و مسئولیت را مشخص می‌کند ایجاد این مکانیزم معمولاً در سطح ملی و بانک مرکزی مرسوم است.مکانیزم دوم ،مکانیزم قراردادی توافقی و مقرراتی است بدین ترتیب که بین طرفین یک سیستم پرداخت الکترونیکی توافقات لازم به عمل می‌آید.بدیهی است که نوع دوم از انعطاف بیشتری برخوردار است ‌بنابرین‏ خیلی سریع می‌تواند خود را با فناوری جدید وفق دهدTsapakidis.1997,pp.64-65) (Putland &

• ۱-۲-۱۴-۳- زیر ساخت های امنیتی سیستم های پرداخت الکترونیکی

یک سیستم پرداخت الکترونیکی مناسب باید از پروتکل های امنیتی شناخته شده استفاده نماید،زیرا مسائل امنیتی یکی از مؤلفه های اساسی سیستم های پرداخت الکترونیکی می‌باشد. در این خصوص سیستم پرداخت الکترونیکی باید ویژگی‌های زیر را به لحاظ امنیتی داشته باشد.

۱- محرمانه بودن:

اطّلاعات منتقل شده نباید در دسترس افراد غیر مجاز قرار گیرد.

۲- تصدیق اصالت هر کدام از طرفین معامله باید بتوانند هویت شخص ارتباط برقرار نموده را شناسایی نمایند.

• یکپارچگی

: طرفین باید مطمئن باشند که اطّلاعات به طور کامل منتقل شده است.

• انکار ناپذیری

باید این امکان فراهم شود که بتوان اثبات کرد که معامله در زمان معینی صورت پذیرفته است.

• اعتماد

طرفین باید نسبت به سیستمی که استفاده می‌کنند اعتماد داشته باشند.

• گمنامی

هویت طرفیت معامله برای اشخاص غیر مجاز مخفی باقی بماند.

۷- غیر قابل ردیابی

اینکه چه کسی هزینه کرده، چقدر،چطور، چگونه و کجا برای اشخاص غیر مجاز قابل ردیابی نباشد
( (Putland & Tsapakidis,1997.pp.64

۱-۲-۱-۱۵- امنیت در سیستم های الکترونیکی انتقال وجوه

در بانکداری الکترونیکی و انتقال الکترونیکی وجوه، امنیت و اطمینان جایگاه ویژه ای دارد، زیرا خطر سوءاستفاده بیشتر است و نگرانی زیادی در ارتباط با ارسال اطّلاعات مالی از قبیل شماره کارت اعتباری، شماره حساب‌ها، بر روی اینترنت وجود دارد. زیرا اینترنت شبکه عمومی است و بدون امنیت، کلاهبرداری از طریق رایانه غیرقابل ردیابی می‌باشد. ‌بنابرین‏ باید کمبودهای امنیتی را از طریق مکانیزم های برطرف نمود.اکنون که در حال گذار از شیوه سنتی مبتنی بر کاغذ به شیوه های الکترونیکی تبادل اسناد هستیم. امنیت فوق العاده حائز اهمیت است و لااقل باید مطمئن بودکه مبادلات الکترونیکی داده ها که اکنون جایگزین سیستم های کاغذی می شود از همان سطح ایمنی که در شیوه های سنتی اعمال می شد، برخوردار است .چنین سیستمی باید جوابگوی مسائل امنیتی که در زیر آورده شده باشد (باجاج و دبجانی ،۱۳۷۶،ص۲۷۳)

۱- قابلیت دسترسی

یک سیستم ایمن و مطمئن باید دسترسی و قابلیت حصول داده ها در زمان و مکان مناسب را همراه با مصونیت دسترسی غیر مجاز به داده ها ،تأمین کند ولی معمولاً هر سیستمی با خطراتی شامل خطای شبکه ،قطع برق، اشتباهات عملیاتی، اشتباهات کاربردی، خطای سخت افزاری، خطای نرم افزار سیستم و ویروس ها مواجه می‌باشد. برای مسیرهای ارتباطی جایگزین، جلوگیری از قطع برق، آزمایش کیفیت نرم افزار و سخت افزار ها ،محدود ساختن دسترسی و تأمین سیستم پشتیبانی داده هامورد توجه است(باجاج و دبجانی ،۱۳۷۶،ص۲۷۴).

۲-محرمانه بودن

محرمانه بودن عبارت است از حفاظت پیام ها در مقابل سوءاستفاده،رهگیری و استراق سمع، محرمانه بودن یا خطراتی نظیرآن ،دسترسی غیر مجاز به وسیله افراد درون سازمانی، مزدوران یا به وسیله رهگیری حین مخابره مواجه می‌باشد. برای مقابله با این خطرات معمولاً از رمز نگاری پیام ها استفاده می شود (باجاج و دبجانی ،۱۳۷۶،ص۲۷۴).

۳- تمامیت پیام

منظور از تمامیت،جلوگیری از دخل و تصرف یا حذف ناخواسته پیام می‌باشد علاوه بر آن این موضوع شامل تمامیت توالی برای جلوگیری از تکرار و نیز از دست رفتن پیام می شود. تمامیت پیام با خطر بروز اشتباهات تصادفی یا ناشی از تقلب در مرحله وارد کردن داده ها، و همچنین تخریب خروجی ها مواجه می‌باشد. برای مقابله با این خطرات معمولاً ازشیوه تأیید انتها به انتهای پیام و استفاده ازتوالی پیام استفاده می شود(باجاج ودبجانی ،۱۳۷۶،ص۲۷۵).

۴- اعتبار و انکار ناپذیری پیام

یکی دیگر از جنبه‌های امنیت سیستم های اطلاعاتی اعتبار و انکار ناپذیری پیام می‌باشد که عبارت است از : تأمین اطمینان از هویت فرستنده و گیرنده و امکان اثبات مخابره و وصول پیام.اعتبار پیام با خطر ،جعل هویت روبرو است و برای مقابله با آن شیوه تأیید اصالت پیام به وسیله ترکیبی از آنچه کاربر می‌داند،آنچه که کاربر در اختیار دارد ویا ویژگی‌های فیزیکی کاربر استفاده می شود( باجاج و دبجانی ،۱۳۷۶،ص۲۷۶).

۱-۲-۱۶-موانع گسترش بانکداری الکترونیک در جامعه ایران

اکنون لازم است که موانع و مشکلات فرا روی گسترش بانکداری الکترونیک شناخته و مورد بررسی قرار گیرد تا بتوان راهکارهای متناسب با آن ارائه نمود . به نظر می‌رسد سه عامل کلی زیرساختها ، فرهنگ و نیز آموزش و تبلیغات، از مهمترین موارد قابل بررسی در این موضوع باشد که دربخش های قبل زیرساختها و مبحث فرهنگ به صورت اجمالی اشاره شد اما در اینجا گوشه هایی ‌از فرهنگ و اموزش پذیری را ارائه می‌دهیم. ذیل به آن ها پرداخته می شود.

مسائل فرهنگی